مقیاس گلاسکو (GCS) چگونه کار می‌کند؟

این مقیاس بر اساس ارزیابی ۳ مولفه اصلی عمل می‌کند:

• پاسخ چشمی (Eye Response) - نمره ۱ تا ۴
• پاسخ کلامی (Verbal Response) - نمره ۱ تا ۵
• پاسخ حرکتی (Motor Response) - نمره ۱ تا ۶

حداکثر نمره کل: ۱۵ (هوشیاری کامل) | حداقل نمره: ۳ (بی‌هوشی عمیق)

۱. کما: تفاوت سطح هوشیاری نرمال با شرایط بحرانی

• سطح هوشیاری نرمال (GCS=15) vs سطح ۷ در کما (GCS=7): بیمار در کما فقط به درد پاسخ می‌دهد و گفتار نامفهوم دارد.
• مرگ مغزی (GCS=3): هیچ گونه پاسخ چشمی، کلامی یا حرکتی مشاهده نمی‌شود.

"سطح هوشیاری ۵ در کما چه معنایی دارد؟"
(پاسخ در جدول GCS)

۲. سکته مغزی: چرا سطح هوشیاری نرمال حیاتی است؟

• کاهش ناگهانی سطح هوشیاری می‌تواند نشانه خونریزی مغزی یا ایسکمی شدید باشد.
• حفظ سطح هوشیاری نرمال برای پیشگیری از آسیب‌های غیرقابل جبران ضروری است.

نکته کلیدی: ارتباط مستقیم بین سطح هوشیاری و حجم خونریزی مغزی در سکته‌های هموراژیک.

۳. خواب و بیهوشی: تغییرات موقت هوشیاری

تأثیر داروهای بیهوشی: مهار موقت عملکرد مغز و ایجاد حالت شبه-کما.

۴. مرگ مغزی: نقطه پایان هوشیاری

• سطح هوشیاری نرمال (GCS=15) vs مرگ مغزی (GCS=3): عدم وجود کوچکترین پاسخ حتی به درد شدید.
•  تشخیص قطعی مرگ مغزی نیازمند تست‌های عصبی پیشرفته است.

۱. علل اصلی کاهش سطح هوشیاری

• ضربه مغزی: آسیب مستقیم به مغز بر اثر حوادث یا سقوط.
• خونریزی مغزی: افزایش فشار داخل جمجمه و اختلال در عملکرد عصبی.
• عفونت ریه: کاهش اکسیژنرسانی به مغز (هیپوکسی).
• دیابت: نوسان قند خون شدید (هیپوگلیسمی یا هایپرگلیسمی).
• اوردر کاهش سطح هوشیاری: عوارض داروها یا مسمومیت‌ها.

۲. علائم هشداردهنده کاهش سطح هوشیاری

۳. عوارض خطرناک کاهش سطح هوشیاری

• سطح هوشیاری پایین (GCS<8): خطر ایست تنفسی • نیاز فوری به لوله گذاری و ICU.
• آسیب مغزی دائمی: در صورت عدم درمان سریع (بیش از ۵ دقیقه هیپوکسی).

 اقدام فوری: در صورت مشاهده هر یک از این علائم، بلافاصله با ۱۱۵ تماس بگیرید و بیمار را در وضعیت بهبودی جانبی قرار دهید.

۱. تکنیک‌های بالینی پیشرفته

• آمپول افزایش سطح هوشیاری: گلوکز (برای هیپوگلیسمی) • نالوکسان (برای مسمومیت با مواد مخدر).
• مراقبت ویژه: قرار دادن بیمار در پوزیشن بهبودی جانبی • نظارت مداوم بر علائم حیاتی.

۲. توصیه‌های کاربردی برای عموم

۱. روش‌های بالینی ارزیابی هوشیاری

• پاسخ به محرک‌های کلامی: سوالات ساده مانند _"اسم شما چیست؟"_ یا _"امروز چه روزی است؟"_
• پاسخ به محرک‌های فیزیکی: فشار ملایم روی ناخن یا شانه برای بررسی واکنش بیمار.
• استفاده از مانیتورهای علائم حیاتی: اندازه‌گیری سطح اکسیژن خون (SpO2) و فشار خون به عنوان شاخص‌های غیرمستقیم.

۲. نحوه ثبت نمرات GCS در عمل

مثال: بیمار با نمره GCS=10 (چشمی=3، کلامی=3، حرکتی=4) در دسته "کاهش متوسط" قرار می‌گیرد.

۳. واحدها و معیارهای سنجش سطح هوشیاری

• واحد سطح هوشیاری: بر اساس مقیاس‌های استاندارد مانند GCS (مقیاس ۳ تا ۱۵).
• ابزارهای تکمیلی: استفاده از EEG برای بررسی امواج مغزی در موارد پیچیده.

• تشخیص زودهنگام بیماری‌های عصبی: کاهش سطح هوشیاری اولین نشانه در سکته مغزی، ضربه مغزی یا عفونت‌های شدید است.
• بهبود کیفیت درمان: حفظ سطح هوشیاری مطلوب شانس موفقیت در مداخلات اورژانسی را ۴۰% افزایش می‌دهد.
• پیشگیری از عوارض: سطح هوشیاری قابل قبول از آسیب‌های مغزی دائمی جلوگیری می‌کند.